El arte de la conversión: modelos educativos del Colegio de San Andrés de Quito

Main Article Content

Andrea Lepage

Abstract

The essay analyzes the role that San Andrés School played in the conversion of the indigenous people and the flourishing of an important centre of artistic production during the sixteenth century in Quito. The article proposes that the actual designation of San Andrés as a school of art could have been a delayed consequence of the unstable relations between art and religion, as it was cultivated within the Franciscan institution. There fore, there was a superimposition of the importance of religious values over artistic ones, resulting in the indoctrination of the students. The article emphasizes the appropriation of artistic abilities by the indigenous, who acquired a command of these arts, their marketing and the emergence of an unexpected tension in the Franciscan conception of religion and the use of art.


 

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Lepage, A. . (2015). El arte de la conversión: modelos educativos del Colegio de San Andrés de Quito. Procesos. Revista Ecuatoriana De Historia, 1(25), 45–77. https://doi.org/10.29078/rp.v1i25.191
Section
Studies

References

FUENTES PRIMARIAS
Archivo de la Curia, Quito, Ecuador (AA/Q), “Autos formados sobre el recurso de fuerza interpuesto al tribunal de la Real. Audiencia por el padre procurador de San Francisco por haber mandado el Ilustrísimo Sr. Don Fray Pedro Oviedo que se sirviese por sacerdote secular la parroquia de Guamote de había estado en posesión de la religión seráfica”, J.C., I. 4, Quito, 29-VII-1630; “Copía del Expediente en que consta la aparición de María Santísima sobre la cuidad de Quito”, Sección 18, Parroquias, Caja 27, Guapúlo, 1593-1993.
Archivo General de Indias de Sevilla, España (AGI), “Francisco Morales pide se envíen religiosos” Audiencia de Quito, 81, No. 6, 13-01-1552; “Informaciones: Fray Francisco de Morales”, Audiencia de Quito, 46, No. 4, 8 de julio de 1557; “Informe de Fray Juan Cabezas de los Reyes al Rey”, Audiencia de Quito, 81, 1568; 1573 “Fr. Alonso de las Casas pide merced”, Audiencia de Quito, 81, No. 51, 07-11-1573; 1578; “Fray Juan Izquierdo, franciscano, sobre varios asuntos”, Audiencia de Quito, 82, No. 13, 25-02-1578; “El procurador franciscano de la provincia de Quito sobre varios asuntos”, Audiencia de Quito, 82, No. 48, 8 de abril de 1585, Nombre de Dios;“Petición de la ordenes religiosos de Quito”, 84, No. 7, 1597; “Estado de los indios y métodos para evangelizarlos”, Audiencia de Quito, 87, No. 45, 1603; “Fray Juan Gallego pide protección contra el obispo [Bishop Fr. Luis López de Solis]”, 84, No. 63, 08-04-1603; “Fray Juan Gallegos pide ayuda contra el obispo [Bishop Fr. Luis López de Solis], 84, No. 67, 15-04-1603.
FUENTES SECUNDARIAS
D’Altroy, Terence N., The Incas, Malden, MA., Blackwell Publishers, 2002.
Archivo Municipal, Libro Primero de Cabildos de Quito, Tomo Primero, Quito, Cándido Briz Sánchez/Archivo Municipal, 1938.
Bailey, Gauvin A., Art of Colonial Latin America, London, Phaidon, 2005.
Bayón, Damián y Marx Murillo, History of South American Colonial Art and Architecture, Spanish South America and Brazil, New York, Rizzoli, 1992.
Castro, John, O.F.M., “La Educación Franciscana en Latinoamérica y de manera particular en el Colegio de Artes y Oficios de San Andrés en Quito”, Roma, Pontificia Universitas Gregoriana, 1999 (inédito).
Chauvet, Fidel de J., O.F.M., Cartas de Fr. Pedro de Gante, O.F.M., Primer Educador de America, Provincia del Santo Evangelio de Mexico, Impreso “Fray Junipero Serra”, s.f.
Cummins, Tom, “Let Me See! Reading Is for Them: Colonial Andean Images and Objects ‘como es costumbre tener los caciques Señores’”, en Elizabeth Hill Boone y Tom Cummins, edits., Native Traditions in the Postconquest World, Washington, D.C., Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1998.
______, “Three Gentlemen from Esmeraldas: A Portrait Fit for a King”, ponencia presentada en la conferencia “Invisible Subjects? Slave Portraiture in the CircumAtlantic World (1630-1890)”, Dartmouth College, 23 de octubre de 2004.
Durán, Juan Guillermo, Doctrina Cristiana y catecismo para instrucción de los indios y demás personas que han de ser enseñados en Nuestra Santa Fe, Compuesto por autoridad del Concilio Provincial que se celebro en la Cuidad de los Reyes, en el ano de 1583, y por la misma traducido en las lenguas Generales de estos Reinos: Quechua y Aymara, facsímil y transcripción de Antonio Ricardo, Lima, 1583.
Escudero Albornoz, Ximena, Púlpitos Quiteños, la magnificencia de un arte anónimo, Quito, FONSAL, 2004.
Espinoza Soriano, Waldemar, La etnia Chimbo al oeste de Riobamba: el testamento de la etnohistoria, Guayaquil, Banco Central del Ecuador (BCE), 1988.
Everaert, John “The Conquest of the Indian Soul, Missionaries from the Low Countries in Spanish America (1493-1767)”, en America Bride of the Sun, Antwerp, Royal Museum of Fine Arts, 1992.
Flores y Caamaño, Alfredo, edit., Descripción Inédita de la Iglesia y Convento de San Francisco de Quito, Lima, Talleres Tipográficos de “La tradición”, 1924.
Gento Sanz, Benjamín, O.F.M., “The First College for Indians in South America, San Andres de Quito, Ecuador”, Master of Arts and History, St. Bonaventure University, 1950.
Gómez Canedo, Lino, O.F.M., La educación de los marginados durante la época colonial, Escuela y Colegios para indios y mestizos en la Nueva España, Biblioteca Porrúa No. 78, México, Editorial Porrúa, S.A., 1982.
Gruzinski, Serge and Nathan Wachtel, “Cultural Interbreedings: Constituting the Majority as a Minority”, en Comparative Studies in Society and History, vol. 39, No. 2, April 1997.
Hartmann, Roswith y Udo Oberem, “Quito: un centro de educación de indígenas en el siglo XVI”, Contribuicoes a antropologia em homenagem ao professor Egon Schaden, Sao Paulo, Universidad de Sao Paulo, 1981.
Kennedy Troya, Alexandra, edit., Arte de la Real Audiencia de Quito, siglos XVII-XIX, Patronos, corporaciones y comunidades, Hondarribia, Nerea, 2002.
León, Nicolás, “A Mazahua Catechism in Testera-Amerind Hieroglyphics”, en American Anthropologist, New Series, vol. 2, No. 4, October-December 1990.
Mendieta, Gerónimo de Historia eclesiástica indiana, México, Editorial Salvador Chávez Hayhoe, 1945.
Ministerio de Fomento, “La cibdad de Sant Francisco del Quito 1573”, en Relaciones Geográficas de Indias, vol. I, Madrid, Tipografía de los Hijos de M.G. Hernández, 1897.
“Relación para la Real Audiencia de los repartimientos y número de indios y encomenderos que hay en el corregimiento de Chinbo”, en Relaciones Geográficas de Indias, Madrid, Tipografía de los Hijos de M.G. Hernández, 1897.
Moreno, Agustín, Fray Jodoco Rique y Fray Pedro Gocial, Apóstoles y Maestros Franciscanos de Quito 1535-1570, Quito, Abya-Yala, 1998.
Fray Jodoco Rique (1498-1574), Quito, Casa de la Cultura Ecuatoriana Benjamín Carrión (CCE), 2002.
Navarro, José Gabriel, La Pintura en el Ecuador del XVI al XIX, Quito, Dinediciones, 1991.
Orscelar, Marianus, de, Gloriosus Franciscus rediuiuus: siue chronica observantiæ strictioris, reparatæ, reductæ, ac reformatæ; eiusdemque per Christianos orbes, non solùm, sed & Americam, Peru, Chinas, Iapones, Chichemecas, Zatachecas; Indos Orientis, & occidui solis, Turcas, & barbaras gentes, diffusæ, & euangelio fructificantis, Jngolstadii, 1625.
Palmer, Gabrielle, Sculpture in the Kingdom of Quito, Albuquerque, University of New Mexico Press, 1987.
Adam Szaszdi, “El transfondo de un cuadro: ‘Los mulatos de Esmeraldas’ de Andrés Sánchez Galque”, en Cuadernos prehispánicos, vol. 12, 1986-87.
Tobar Donoso, Julio, “El Milagro Pedagógico de Quito”, en Historia de la Iglesia Católica en el Ecuador, vol. I, Quito, Abya-Yala, 2001.
Valadés, Diego, Rhetórica Cristiana, México, Fondo de Cultura Económica (FCE), 1989.
Vargas, José María, O.P., Museo Jijón y Caamaño y el patrimonio artístico, Quito, Pontificia Universidad Católica del Ecuador (PUCE), 1978.
______, Patrimonio Artístico Ecuatoriano, Quito, Trama, 2005.
______, Convento de San Francisco, Quito, Editorial “Santo Domingo”, s.f.
Waterworth, J., edit., The Canons and Decrees of the Sacred and Oecumenical Council of Trent, London, Dolman, 1848.